Lucht in zware thema’s: Lotte Gommers.

Lotte Gommers volgde de opleiding Mediavormgeving in Boxtel en maakte daarna de overstap naar AKV St. Joost in Breda. Vanaf dat moment werd haar geaardheid onderdeel van haar werk. Tegenwoordig werkt Lotte vooral toegepast als vormgever. De wens om met haar persoonlijke werk anderen te bereiken blijft. BBK Magazine sprak met Lotte over haar drijfveren en ambities. 

Vanwaar de doorstart van een toegepaste opleiding naar de kunstacademie?

Tijdens mijn opleiding Mediavormgeving leerde ik vooral veel over doelgroepgerichte media-uitingen. Ik wilde me na deze opleiding verder verdiepen in het grafisch ontwerpen. De combinatie van deze twee opleidingen past goed bij me, ik wil als beeldmaker een verhaal vertellen. Als ontwerper vind ik het prettig om een eigen draai aan projecten te geven, ik merk dat mijn creativiteit meer naar voren komt door mijn tijd op de St. Joost: de twee opleidingen vullen elkaar aan. 

Je bent op de St. Joost begonnen met meer persoonlijk werk, je bent toen ook uit de kast gekomen. Hoe is dat gegaan?

Het project ‘Uit de kast’ ontstond omdat ik de opdracht kreeg mijn commerciële instelling, die ik op het mbo had aangeleerd, los te laten. Ik maakte collages over mijzelf, mijn gevoelens. Het werden collages over mijn coming out, behoorlijk persoonlijk dus. Ik gaf de collages vorm door er twee boekjes van te maken (voor en na). Die twee boekjes zitten met klittenband aan elkaar: voor en na bestaan los van elkaar maar horen ook samen. Het was best lastig dat werk te delen op de academie, maar de reacties waren positief. 

Een van de eerste acties die ik fysiek deed tijdens mijn coming out, was mijn haar afknippen. Dat wilde ik al veel langer, maar om mij heen kreeg ik steeds reacties als: ‘Dan zie je eruit als een pot.’ Dat raakte me behoorlijk. Die reacties heb ik dus ook verwerkt in het boekje. De mensen die dicht bij me stonden, werden zich daardoor bewust van die woorden: ‘Oh jee.. heb je daarmee gezeten?’ Mensen realiseren zich vaak niet welke impact achteloze opmerkingen over geaardheid kunnen hebben. 

Ik maakte dit boekje voor mezelf, maar daardoor, ook door de reacties, kreeg ik wel de behoefte om deze thematiek te delen, om mijn vaardigheden in te zetten voor bewustwording en mensen die nog worstelen met hun geaardheid een hart onder de riem te steken. 

Hoe ben je met dat thema verder gegaan?

Ik wilde het anders-zijn over lesbiennes ontkrachten, dat toch in het beeld van veel mensen nog bestaat. Lesbische stellen doen natuurlijk dezelfde dingen als elk ander stel: dat ben ik een aantal dagen gaan fotograferen en heb ik op een speelse manier in een publicatie gestopt. Dit heb ik stap voor stap gedaan: je ziet bijvoorbeeld een vrouw naar haar werk gaan, boodschappen doen, alledaagse dingen die iedereen doet. Een andere vrouw doet ook doodnormale dingen. Pas na een tijdje wordt duidelijk dat er een band is tussen die twee vrouwen, dat zij een relatie met elkaar hebben. In de publicatie zitten grafische snufjes die een boodschap bevatten, waarmee ik mensen subtiel en niet-oordelend wil wijzen op hun eigen vooroordelen. 

Denk je dat (beeldende) kunst de wereld kan veranderen, vind je dat je daar een verantwoordelijkheid in hebt als kunstenaar/vormgever? 

Ik probeer het wel. Er zijn momenteel zware thema’s genoeg, vaak worden die op een negatieve manier neergezet, maar ik geloof niet dat dat helpt. Ik wil op een andere manier bij mensen binnen komen, niet met dat wijzende vingertje ‘Kijk eens wat er allemaal misgaat’ zeggen, maar het verhaal luchtiger aanvliegen. Zoals in de serie over de opwarming van de aarde, waar de gevolgen aangeprezen worden als voordeel, bijvoorbeeld: ‘Nooit meer winterbanden!” De onderliggende boodschap is dan natuurlijk dat het allemaal niet zo grappig is als het eruit ziet. 

Heb je die luchtige toon altijd bij serieuze onderwerpen?
Nee. Soms is het verhaal te zwaar om er humor bij te stoppen. Tijdens mijn minor ‘Arts and Humantity’ wilde ik graag met vluchtelingen werken. Ik kwam in contact met homoseksuele vluchtelingen, waardoor ik leerde dat niet iedereen ‘alleen maar’ vanwege oorlog vlucht, maar dat je geaardheid in veel landen ook levensbedreigende gevolgen kan hebben. Een jongen die ik leerde kennen vertelde zijn verhaal, zijn vluchtroute, de problemen waar hij tegenaan liep. Zo moest hij bijvoorbeeld voor een rechtbank ‘bewijzen’ dat hij homoseksueel was. In Duitsland werd zijn asielverzoek afgewezen, hij zou op het vliegtuig terug naar zijn geboorteland gezet worden. Na dat bericht heeft hij zijn polsen doorgesneden. Hij kwam in het ziekenhuis terecht, vanuit daar is hij naar Nederland gevlucht (op deze manier komen veel mensen in de illegaliteit terecht: als asiel in een EU-land eenmaal is afgewezen, kan in een ander land geen asiel meer worden aangevraagd. HvD).

Ik wilde iets met zijn verhaal doen, zodat meer mensen zich ervan bewust worden dat geaardheid ook een reden kan zijn om voor je leven te moeten vluchten. Ik kon niet met foto’s werken, daarmee zou ik de jongen in gevaar kunnen brengen. Op basis van zijn verhaal heb ik toen een infographic gemaakt, met fragmenten uit het verhaal van die jongen. De landen waardoor hij gereisd is tijdens zijn vlucht, heb ik in grootte aangepast aan de tijd die hij in een land doorbracht. Een land waar hij snel doorheen is getrokken is klein, bij een langer verblijf wordt het land groter weergegeven. Zo wordt de reis met beelden inzichtelijker. 

Door deze infographic hoop ik dat mensen die op basis van hun geaardheid gevlucht zijn, beter begrepen en makkelijker geaccepteerd worden.

‘De kast’ is inmiddels ook letterlijk een thema geworden in je werk, met de ‘Potcast’ die al op verschillende plaatsen gestaan heeft. Kun je daar wat meer over vertellen?

De projecten die met geaardheid te maken hebben liggen dicht bij mezelf, waardoor het natuurlijk voelt en fijn is om een boodschap over te dragen. Het uitdragen van mijn boodschap is een grote drijfveer. 

Het eerste idee van de Potcast was om mensen werkelijk in een grote kast te stoppen, ze het benauwende gevoel te laten ervaren. Vanuit dat gevoel wilde ik gesprekken beginnen. Dit idee bleek praktisch te lastig uitvoerbaar, de kast zou te groot en dus kostbaar worden, ook om te vervoeren. Vervolgens heb ik een kleinere kast bij de kringloop gehaald, daar heb ik een paneel in gezet waar led-schermen in verwerkt zijn. Op die schermen zijn beelden te zien, over die beelden heb ik met transparante folie weer teksten gelegd die het beeld moeten completeren. Ik experimenteer graag met die combinatie van tekst en beeld. Naast de behoefte meer bewustzijn te creëren over geaardheid, heb ik natuurlijk ook mijn passie voor het vak. Ik zoek naar combinatie van analoge en digitale technieken, om een beeld te maken dat niet te strak en gelikt is, bijvoorbeeld door losse letters uit een luide drukkerij te gebruiken. Of ik gebruik handgeschreven teksten en speel met de combinatie van drukwerk en linosnede.. Soms mis ik de academietijd wel. Daar waren alle faciliteiten en tijd en ruimte om vrijuit te spelen met technieken. Daar moet ik nu echt in mijn vrije tijd plaats voor maken, omdat die in de dagelijkse beroepspraktijk vaak ontbreekt. 

Is de Potcast nog te zien? 

Ja. De basis is er, maar bij elke presentatie ontstaan nieuwe inzichten en ideeën. De eerste keer was een test, de kast stond toen in Amsterdam. Op dat moment was het alleen nog maar de kast, waarin mensen verhalen van anderen konden bekijken en beluisteren. Al snel bleek dat mensen de behoefte hadden zelf ook hun verhaal te vertellen of een reactie te geven op de verhalen die ze bekeken. Vervolgens ging de kast naar het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum, daar heb ik de kast uitgebreid met kaarten waarop mensen hun verhaal of reactie konden schrijven. Dat element blijft, ik verzamel de kaarten en plaats deze online, met de fysieke kaarten wil ik ook nog eens iets doen. 

SONY DSC

Wil je de Potcast nog verder ontwikkelen?

Ja. De Potcast werkt goed, meteen bij de eerste aanblik al. Mensen schieten in de lach als ze de titel lezen. De verhalen zelf zijn natuurlijk een stuk serieuzer. Het delen van ervaringen levert mooie gesprekken op, door de gesprekken en interviews met bezoekers en deelnemers (mensen die hun verhaal ‘in de kast stoppen’ HvD) ontmoet ik steeds nieuwe mensen. Ik leer veel van de verhalen van anderen, bijvoorbeeld oudere homoseksuele mensen. In de jaren 50 bijvoorbeeld, werd niet of nauwelijks over geaardheid gesproken. Dat lijkt nu vreemd en een nadeel, maar openlijke agressie was er ook veel minder dan nu. 

Mensen die heteroseksueel zijn, staan vaak niet zo bij stil bij dagelijks hindernissen van niet-heteroseksuele mensen. Zo kwam ik in gesprek met een oud-burgemeester van Breda, naar aanleiding van de Potcast. Hij dacht dat homo-acceptatie in Nederland niet meer zo’n thema was, dat idee leeft bij veel mensen. Nederlanders zijn toch zo tolerant? De oud-burgemeester schrok van de verhalen in de Potcast. Zo is er een vierluik dat steeds begint met: ‘Lekker…..’, gevolgd door voorbeelden. Zoals: ‘Lekker hand in hand lopen.’. Als hetero doe je dat gewoon. Maar als je met iemand van hetzelfde geslacht hand in hand over straat loopt, ben je je steeds bewust van je omgeving; is die wel veilig?

De ervaringen die ik tot nu toe met de Potcast heb opgedaan, maken dat ik dit project verder wil uitbreiden. Bijvoorbeeld door opnames van verhalen online te gaan plaatsen, over de vorm denk ik nog na. De luchtige toon bevestigt mijn visie dat een serieus verhaal beter landt als mensen eerst lachen: humor geeft openheid.

De Potcast staat vanaf oktober 2019 in Breda. De Nieuwe Veste opent dan de deuren van het volledig gerenoveerde pand en behandelt vier thema’s in het kader van diversiteit. Voor het theme LGHBT+ werd Lotte gevraagd haar Potcast tentoon te stellen. 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *