Virginie Moerenhout heeft in Frankrijk een prachtige plek voor exposities gecreëerd.
Voor een tentoonstelling van (de verhalen achter) de liefdesslotjes die de brug in Parijs deden bezwijken, vroeg ze een aantal kunstenaars om een bijdrage. Mij vroeg ze ook, precies op het juiste moment. Voor Engels/Nederlands: naar beneden scrollen. Met dank aan Rick voor de Franse vertaling!

Une histoire touchante. Des lettres émotionnelles sur la vie, l’amour et l’amour perdu. Inspiré par le cadenas d’amour de Justin et Alan. Par Hanneke van Dongen pour Kaléïdoscopies III Bar de l’amour , Cadenas d’Amour Paris.

 *FRANS*

Maastricht, 1er octobre 2022

Cher fils,

Je t’écris de mon cœur attristé. Je ne savais pas. Non, ca n’est pas vrai. Je savais, mais je ne voulais pas savoir. Si j’avais su, je t’aurais perdu en essayant de te serrer dans mes bras comme je pensais à toi, comme ton père le voulait…. Mais je ne le savais pas. 

Je ne pouvais pas l’imaginer, mais voilà, c’est arrivé et je ne peux pas te le reprocher. Tu as probablement appris que ton père est décédé l’année dernière. Les dernières années ont été difficiles, ton père ne s’est pas assagi en vieillissant. Ce qu’il a perdu en santé physique a-t-il compensé en devenant encore plus autoritaire. C’est calme dans la maison maintenant, mes pensées peuvent faire ce qu’elles veulent. La plupart du temps, c’est à toi qu’elles s’adressent. Surtout après ces dernières années, je commence à comprendre de mieux en mieux pourquoi tu as voulu te libérer.

Je ne sais pas si cette lettre te parviendra, je la donnerai à tes amis qui ont ton adresse et qui m’ont assuré que tu vas bien maintenant. Sois heureux même si tu as brûlé tous tes vaisseaux derrière toi – y compris le vaisseau de ta mère.

Cela me fait plaisir d’entendre que tu as trouvé ton chemin, ton propre trajet. En même temps, cela me fait mal de savoir que sur cette route, je ne peux plus te tenir la main, même si je me rends compte que j’en suis en partie responsable. J’ai écouté ton père, c’est ainsi qu’on me l’a appris et je n’ai pas osé faire autrement, arrives-tu à comprendre cela ?

Sache que je t’aime et que je continue à t’aimer et que je regrette plus que je ne puisse le dire de ne pas t’avoir embrassé quand tu en avais si désespérément besoin.

Je sais que tu ne veux plus rien avoir à faire avec l’église non plus, mais je prie quand même, cela me donne de la paix. En même temps, ma foi a changé, Voilà pourquoi cette lettre.

Tu me manques terriblement et j’aimerais rencontrer celui qui a volé ton cœur. Je joins une photo que quelqu’un a prise de moi lorsque je priais. Je suis sûr que tu peux comprendre pourquoi j’aime être assis ici.

Est-ce que tu m’appelleras un jour ?

Ta mère.

Colorado, 12 décembre 2023

Ma mère,

Ta lettre m’est parvenue un mois après que tu l’aies écrite et j’ai dû réfléchir longtemps à la manière d’y répondre. La mère que je croyais avoir s’est révélée être un mirage. La mère chaleureuse qui m’avait élevée dans le respect de l’église et des valeurs qui y sont associées, telles que “Aime ton prochain comme toi-même”, m’a rejeté du jour au lendemain. Non pas à cause de ce que j’avais fait ou ce que j’ai quitté, mais à cause de tout mon être, à cause de ce que j’étais (et de ce que je suis).

Je ne peux ni ne veux vous expliquer aujourd’hui, tant d’années plus tard, ce que j’ai ressenti, et cela ne vaut pas la peine. En fait, je me porte bien. Tu te souviens d’Alan ? Ce garçon que j’avais comme correspondant en Amérique et qui te mettait déjà mal à l’aise ? Toi et mon père n’avez pas réussi à intercepter toutes ses lettres. Chaque fois que je le pouvais, je rencontrais le facteur au coin de la rue et je le privais du courrier qui m’était destiné. Le facteur a compris ce qui se passait, je crois. En tout cas, à chaque fois, il ajoutait la lettre d’Amérique avec un clin d’œil, si elle était là.

Je sais bien que vous lisiez et détruisiez les lettres que je n’ai jamais reçues à l’époque, je le sais. Alan a commencé à prêter de plus en plus attention à ce qu’il écrivait, espérant que cela te rendrait plus doux. Mais ce n’est pas le cas : tu as décidé que je devais choisir. Il n’y avait pas de choix maman, du moins pas pour mon orientation.

J’aurais peut-être eu plus d’aventures amoureuses si toi et papa m’aviez donné l’espace nécessaire pour explorer mes sentiments, en toute sécurité depuis la maison, mais ce n’est pas grave. Lorsque j’ai fait mes valises, ce matin-là, après que tu m’as montré la porte, je suis allé à Paris et j’ai appelé Alan. Il a pris le premier avion de Floride et nous avons scellé notre amour avec un tel cadenas sur le pont. Les États de Washington, du Maryland et du Maine venaient de voter l’ouverture du mariage légal aux couples de même sexe : cela nous a donné de l’espoir. Maintenant nous sommes mariés et pourrions même, si nous le désirons, adopter des enfants.

Nous y réfléchissons encore et avant que je décide de vous appeler je voudrais vous poser la question: qu’en penses-tu? Serais-tu capable d’être la grand-mère des enfants qu’Alan et moi élevons ensemble ? Serais-tu capable de l’accepter ? Avec les normes et les valeurs imposées par votre église, je peux comprendre que ce soit trop difficile pour vous et si c’est le cas, je préfère me faciliter les tâches et en rester à cette lettre.

Que votre église me rejette m’est gérable, mais je ne veux pas être repoussé de nouveau par ma propre mère : l’acceptation n’est pas possible jusqu’à un certain seuil. Elle est totale. 

Tu trouves ci-joint une photo du moment où Alan et moi nous sommes promis de nous marier à la mairie. L’Église, bien sûr, n’est pas entrée en ligne de compte. Pour nous, cela n’a pas d’importance, nous nous sommes choisis librement et en toute confiance et nous sommes reconnaissants que tant que la loi sur le “mariage homosexuel” ne sera pas inversée, nous n’aurons pas à nous inquiéter de ce qui se passe si soudainement l’un de nous ne sera plus là. J’ai pleuré pendant la cérémonie. J’ai pleuré devant tous les obstacles, mais aussi de bonheur.

 Nous avons vécu à Denver pendant quelques d’années, ce qui est assez drôle, d’une manière ironique, avec l’amour de mon père pour la musique de John Denver. Mais le père et John Denver ne sont plus là.

Tu me manques aussi. Je ne sais pas exactement ce qui me manque, mais tu me manque. La mère qui m’aimait comme j’étais, avant de réaliser que je n’étais pas hétérosexuel, me manque. Même si je n’ai jamais été hétérosexuel… je n’ai pas changé de mère.

Et toi-même? Tu as changé?

Chaleureuses salutations de Denver, également de la part d’Alan.

Justin.

PS : Merci d’avoir choisi pour moi un nom qui n’est pas compliqué aux Etats-Unis 🙂

*ENGELS*

Maastricht, October 1, 2022

Dear boy,

I am writing to you from my grieved heart. I did not know. No you didn’t. I did know, I didn’t want to know. Had I known that I would lose you by trying to hold you as I thought of you, as your father wanted…. But I didn’t know that. I couldn’t imagine that but it happened and I can’t blame you for that. You probably heard that your father passed away last year. The last few years were tough, your father didn’t get any milder with age. What he lost in physical health, he compensated by becoming even more bossy. It’s quiet in the house now, my thoughts can do as they please. Mostly they go to you. Especially after these last few years, I’m starting to understand better and better why you wanted to break free.

I don’t know if this letter will reach you, I will give it to friends of yours who have your address and have assured me that you are doing well now. That you are happy even though you have burned all your ships behind you – including the mother ship.

It pleases me to hear that you have found your way, your own way. At the same time, it hurts to know that on this road I can no longer hold your hand, though I realize that I myself am partly to blame for that. I listened to your father, that is how I had learned and I did not dare to do otherwise, can you understand that?

Know that I love you and will continue to love you and that I am more sorry than I can say that I did not embrace you when you so desperately needed it.

I know you don’t want anything to do with the church anymore either but I pray anyway, it gives me peace. At the same time, my faith has changed, hence this letter.

I miss you terribly and would love to meet the one who stole your heart. I am enclosing a picture someone took of me while I was praying. I’m sure you can understand why I love sitting right here.

Will you call me sometime?

Your mother.

Colorado, December 12, 2023

Mother,

Your letter reached me a month after you wrote it and then I had to think long and hard about how to reply. The mother I once thought I had turned out to be a mirage. The warm mother who had raised me with the church and associated values such as “Love thy neighbor as thyself,” rejected me overnight. Not because of anything I had done or left but because of my whole being, because of who I was (and am).

I cannot and will not explain to you now, so many years later, how that felt to me, nor is it necessary. I am indeed doing well. Remember Alan? That boy I had as a pen pal in America that you were uncomfortable with even then? You and Dad didn’t manage to intercept all his letters. I made sure whenever I could that I met the letter carrier already on the street corner and deprived him of the mail intended for me. The letter carrier understood what was going on, I believe. In any case, every time I received a letter from America, he added it with a wink.

I know you read and destroyed the letters I didn’t get in time. Alan started paying more and more attention to what he wrote, hoping that this would make you milder. But it didn’t: you decided I had to choose. There was no choice mom, at least not for my orientation.

Maybe I would have had more love affairs if you and Dad had given me the space to explore my feelings, safely from home, but it’s okay. When I packed my things, that morning after you showed me the door, I went to Paris and called Alan. He caught the first plane from Florida and we sealed our love with such a lock on the bridge. The states of Washington, Maryland and Maine had just voted to open legal marriage to same-sex couples: that gave us hope. By now we are officially married and could even, if we wanted to, adopt children.

We are still thinking about that and before I decide whether to call you: how would you feel about that? Would you be able and willing to be a grandmother to children Alan and I are raising together? Would you be able to accept that? With your church-imposed norms and values, I can understand that this is too difficult for you, and in that case I prefer to make it easier for myself as well and leave it at this letter.

That your church rejects me is manageable but I do not want to be rejected again by my own mother: accepting me is not possible up to a certain point.

Enclosed is a photo of the moment Alan and I pledged each other’s hand in marriage. The church, of course, did not come into it. For us that doesn’t matter, we freely and confidently chose each other and are grateful that as long as the same sex marriage law is not reversed, we don’t have to have untold worries about what would happen if one of us were suddenly no longer there. I cried during the ceremony. Because of all the obstacles and also with happiness.

We have been living in Denver for a number of years now, which is kind of funny in an ironic way, given father’s love of John Denver’s music. But both father and John Denver are gone.

I miss you too. I don’t know exactly what I miss but I do miss that. I miss the mother who loved me as I was, before she realized I was not heterosexual. Although I’ve never been heterosexual… I haven’t changed mom.

Have you?

Warm greetings from Denver, also from Alan.

Justin.

PS Thank you for choosing a name for me that is not complicated in America

*NEDERLANDS*

Maastricht, 1 oktober 2022

Lieve jongen,

Ik schrijf je vanuit mijn bedroefde hart. Ik wist het niet. Nee dat is niet waar. Ik wist het wel, ik wilde het niet weten. Had ik geweten dat ik je zou verliezen door te proberen je vast te houden zoals ik je bedacht had, zoals je vader wilde.. Maar dat wist ik niet. Dat kon ik me niet voorstellen maar het is gebeurd en dat kan ik je niet kwalijk nemen. Je hebt waarschijnlijk wel gehoord dat je vader vorig jaar overleden is. De laatste jaren waren zwaar, je vader werd niet milder met de jaren. Wat hij inleverde aan lichamelijke gezondheid, compenseerde hij door nog baziger te worden. Het is nu stil in huis, mijn gedachten kunnen doen wat ze willen. Meestal gaan ze naar jou. Zeker na die laatste jaren ga ik steeds beter begrijpen waarom je los wilde.

Ik weet niet of deze brief jou zal bereiken, ik geef hem mee aan vrienden van je die je adres hebben en me verzekerd hebben dat het nu goed met je gaat. Dat je gelukkig bent, al heb je al je schepen achter je verbrand – inclusief het moederschip.

Het doet me goed te horen dat je je weg gevonden hebt, je eigen weg. Tegelijkertijd doet het pijn te weten dat ik op deze weg je hand niet meer kan vasthouden, al besef ik dat ik daar zelf mede oorzaak van ben. Ik luisterde naar je vader, zo had ik het geleerd en ik durfde niet anders, kun je dat begrijpen?

Weet dat ik van je houd en van je zal blijven houden en dat het me meer spijt dan ik zeggen kan dat ik je niet omarmd heb toen je dat zo hard nodig had.

Ik weet dat je met de kerk ook niks meer te maken wilt hebben maar ik bid toch, het geeft me rust. Tegelijk is mijn geloof wel veranderd, vandaar deze brief.

Ik mis je verschrikkelijk en zou graag kennis maken met degene die jouw hart gestolen heeft. Ik stuur een foto mee die iemand van me maakte toen ik aan het bidden was. Je begrijpt vast wel waarom ik juist hier graag zit.

Bel je me een keer?

Je moeder.

Colorado, 12 december 2023

Moeder,

Je brief bereikte me een maand nadat je hem schreef en daarna heb ik lang na moeten denken over hoe te antwoorden. De moeder die ik ooit dacht te hebben, bleek een fata morgana. De warme moeder die mij opgevoed had met de kerk en daarbij horende normen en waarden als ‘Heb uw naaste lief als uzelve’, wees me van de ene op de andere dag af. Niet om iets dat ik gedaan of gelaten had maar om mijn hele wezen, om wie ik was (en ben).

Ik kan en wil je nu, zoveel jaar later, niet meer uitleggen hoe dat voor mij gevoeld heeft en dat is ook niet nodig. Het gaat inderdaad goed met me. Weet je nog, Alan? Die jongen die ik als penvriend in Amerika had en waar je je toen al ongemakkelijk over voelde? Jij en vader hebben niet al zijn brieven weten te onderscheppen. Ik zorgde wanneer ik maar kon dat ik de postbode al op de hoek van de straat trof en ontfutselde hem de post die voor mij bestemd was. De postbode begreep wel wat er aan de hand was, geloof ik. Hij stopte me in elk geval elke keer met een knipoog de brief uit Amerika toe, als die ertussen zat.

Dat jullie de brieven die ik niet op tijd te pakken kreeg gelezen en vernietigd hebben, weet ik. Alan ging steeds meer letten op wat hij schreef, in de hoop dat dit jullie milder zou stemmen. Maar dat gebeurde niet: jullie besloten dat ik moest kiezen. Er was geen keuze mama, in elk geval niet voor mijn geaardheid.

Misschien had ik meer liefdesrelaties gehad als ik van jou en vader de ruimte gekregen had om mijn gevoelens te ontdekken, veilig vanuit thuis, maar het is goed zo. Toen ik mijn spullen pakte, die ochtend nadat je me de deur wees, ben ik naar Parijs gegaan en heb daar Alan gebeld. Hij heeft het eerste vliegtuig vanuit Florida genomen en we hebben onze liefde bezegeld met zo’n slotje aan de brug. De staten Washington, Maryland en Maine hadden net gestemd voor openstellen van het wettelijk huwelijk voor mensen van gelijk geslacht: dat gaf ons hoop. Inmiddels zijn we officiel getrouwd en zouden we zelfs, als we dat zouden willen, kinderen kunnen adopteren.

We denken daar nog over na en voor ik besluit of ik je bel: hoe zou je dat vinden? Zou je een oma kunnen en willen zijn voor kinderen die Alan en ik samen opvoeden? Zou je dat kunnen accepteren? Met jouw door de kerk opgelegde normen en waarden kan ik begrijpen dat dit voor jou te moeilijk is en in dat geval maak ik het mijzelf liever ook makkelijker en laat ik het bij deze brief.

Dat jouw kerk mij afwijst is te behappen maar ik wil niet opnieuw afgewezen worden door mijn eigen moeder: mij accepteren kan niet tot op zekere hoogte.

Bijgesloten een foto van het moment dat Alan en ik elkaar trouw beloofden voor de wet. De kerk kwam er uiteraard niet aan te pas. Voor ons maakt dat niet uit, we hebben in alle vrijheid vol overtuiging voor elkaar gekozen en zijn dankbaar dat we zolang de wet op ‘same sex marriage’ niet wordt teruggedraaid, geen onnoemelijke zorgen hoeven te hebben over wat er gebeurt als een van ons er plots niet meer zou zijn. Ik huilde tijdens de ceremonie. Om alle hindernissen en ook van geluk.

We wonen al een aantal jaar in Denver, dat is wel grappig op een ironische manier, met vader zijn liefde voor de muziek van John Denver. Maar zowel vader als John Denver zijn er niet meer.

Ik mis jou ook. Ik weet niet precies wat ik mis maar dat mis ik wel degelijk. Ik mis de moeder die van me hield zoals ik was, voor ze besefte dat ik niet heteroseksueel was. Terwijl ik nooit heteroseksueel geweest ben… Ik ben niet veranderd mama.

What about you?

Warme groet uit Denver, ook van Alan.

Justin.

PS Dank je wel dat jullie voor mij een naam gekozen hebben die niet ingewikkeld is in Amerika

Ooit was er Skype. Geert Wilders begon net aan zijn politieke carrière en een aantal mensen maakte zich daar zorgen over. Er werd een pagina aangemaakt, bedoeld om moslims en niet-moslims met elkaar in gesprek te laten gaan. In no time hadden we 24/7 moderators nodig om de vuiligheid op te ruimen die moslimbange mensen over de pagina uitkotsten. We waren al snel een ervaring rijker en een illusie armer.

Destijds had ik een pseudoniem. Kennelijk klonk die naam alsof ik een man was, al was dat niet de opzet. Ik had ook een account onder mijn dagelijkse naam. De twee accounts gebruikte ik zoals het uitkwam, zowel als moderator als voor reacties, zonder daar in eerste instantie bij stil te staan. Ik dacht niet dat het ertoe deed welke naam ik gebruikte. Tot ik merkte dat er op mij persoonlijk heel anders gereageerd werd dan wanneer ik onder mijn pseudoniem mijn mond opendeed.

Ik ben het bewust gaan uitproberen. Als ik twee keer exact hetzelfde zei, gebeurde er iets heel wonderlijks. Als Hanneke van Dongen kreeg ik van mannen reacties ergens in het scala ‘zure ouwe kut’ en ‘daar moet jij je hoofdje toch niet over breken’ tot aan behoorlijk dreigende opmerkingen.
Maar als men dacht een man voor zich te hebben, kreeg ik op dezelfde boodschap reacties met de strekking: ‘Kijk, daar hebben we wat aan!’ en werd er serieus op mijn comments ingegaan. Ik kon dus als man verder komen dan als vrouw om de doodeenvoudige reden dat me niet binnen twee zinnen het zwijgen opgelegd werd. Dit waren geen incidenten: het gebeurde stelselmatig. Als vrouw moet je kennelijk niet te scherp willen zijn, dan gaat de botte bijl erin.

Soms overweeg ik een nieuw mannelijk alter ego te bedenken, zodat ik weer zonder (zelf)censuur kan schrijven. Maar dat vind ik laf. En het is niet eerlijk naar al die vrouwen die wèl gewoon doorgaan en de bagger verdragen.
Bovendien is het natuurlijk van de zotte om jezelf zo makkelijk de mond te laten snoeren.

Wie geen vrouw is en zich afvraagt of het echt zo erg is, lees dit artikel. Het is echt zo erg.

Voor de meesten is het eerste deel van 2021 voorbij gegaan alsof er elke dag een identiek kraaltje aan een ketting geregen werd. Dat ging hier niet anders, alleen ging januari hier ook nog ongeveer horizontaal voorbij. En een deel van februari ook. Ik begon het jaar doodziek en wat het ook geweest is duurde al met al een week of zes.

Als ik me goed genoeg voelde om ergens iets van te vinden prees ik mezelf gelukkig met de coronatoestanden. De timing voor dit gedoe had niet beter kunnen zijn. Mijn werk kon ik redelijk in bed doen, al moest ik vaak het beeld uitzetten tijdens een online les. Ik had alle tijd om webinars te bekijken voor het opzetten van een nieuwe cursus. Ik had eindelijk een goede reden om een e-reader aan te schaffen want naar de bieb gaan kon niet en wekenlang 24/7 zonder boeken in bed liggen is natuurlijk niet te doen. Buiten was het koud en guur en riep ik niet al jaren dat ik liefst tot in februari onder de warme dekens zou blijven liggen? Nou dan.

Waar ik alle andere lockdownmaanden soms met mijn ziel onder de arm liep en zelfs overwoog de moed op te geven en heel ander werk te gaan doen, had ik nu ineens een helder doel: beter worden. Dat was lekker overzichtelijk en het gaf ruimte om na te denken over Het Leven.

Ben ik daar wijzer van geworden?
Nee. Ik ben hersteld, ik ben blij dat ik hersteld ben en tegen mijn kinderen en vrienden kan zeggen dat het weer goed gaat. Dat ik mijn werk weliswaar online maar toch weer normaal kan doen. Dat ik van de tuin kan genieten, de lente tevoorschijn zie komen..
De kleine dingen die het doen, die het doen. De grote levensvragen zijn nog net zo onbeantwoord als altijd en daar is dan wel een verschil: ik ben verlost van de illusie dat als ik maar genoeg tijd had om na te denken, ik wel antwoorden zou vinden.

Sterker nog: nu niets of niemand mij nog tegensprak en alleen het plafond van de slaapkamer mijn gedachten kon lezen ontdekte ik dat ik het zelden helemaal met mij eens ben. Voor bijna elk argument is wel een tegenargument te bedenken. Elke mening die ik denk te hebben haal ik zo weer onderuit.

Ik geloof niet dat ik ooit nog een kunstrecensie zal schrijven. Ik vind ook niks meer van corona, polarisatie, voetbalfans, gendervraagstukken, racisme of nertsenfarms.
Ik denk dat ik vanaf nu alleen nog maar fictie ga schrijven, dan kan ik al die tegenstrijdigheden fijn een eigen personage geven. Ze zoeken het vervolgens maar met elkaar uit, ik houd braaf mijn mond en noteer wat er gebeurt.

U hoort nog van ons.

(blog voor Marres)

Marres Educatie werd 15 en 16 januari uitgenodigd om twee dagen lang met de dertien brugklassen van het Amadeus Lyceum aan de slag te gaan, ter introductie van de themaweek ‘Groene Vingers’. Deze themaweek (die na de toetsweek start) is een vakoverstijgend project tussen de afdelingen Beeldend en Mens & Natuur. De leerlingen leren zowel over de biologische kant van planten als over vormgeving en zullen in de loop van deze week de opgedane kennis inzetten om hun eigen fantasieplant te creëren.

Maar hoe doe je dat, ontwerpen? Hoe kijk je naar een plant met meer dan een vluchtige blik? Hoe leer je over een plant op een manier die je fantasie prikkelt en waardoor je inspiratie krijgt om zelf een nieuwe soort te bedenken? 

Om de leerlingen te helpen in het creatieve proces, is het zintuigenprogramma van Marres ingevlogen. In overleg met de begeleidende docenten van het Amadeus Lyceum is een lesprogramma op maat gemaakt met inleidende opdrachten over luisteren en kijken, gevolgd door een praktijkopdracht. De leerlingen starten met het verbeelden van een gesproken fragment van ‘De Onzichtbare Collectie’. Om een beeld in hun hoofd te laten ontstaan dat in enkele belden of woorden gevat kan worden, wordt aandachtig geluisterd. Na deze oefening wordt besproken wie wat uit het verhaal gehaald heeft: hierdoor wordt duidelijk dat iedereen een eigen manier van luisteren heeft en niet iedereen dezelfde informatie even belangrijk vindt om te noteren. De een richt zich op feitelijke informatie, waar de ander zich op beelden richt. 

Omdat later in groepjes gewerkt zal worden, is deze oefening een mooie aanleiding om te laten zien hoe verschillende invalshoeken een veel bredere basis geven om mee aan de slag te gaan. 

Op de luisteropdracht volgt een kijkopdracht. De leerlingen gaan staan en krijgen een korte instructie over hoe je manier van staan niet alleen je uitstraling, maar ook je gevoel over jezelf beïnvloedt. Het is goed te zien hoeveel leerlingen letterlijk en figuurlijk open staan voor een ontspannen, zelfverzekerde houding. Marres Educatie is ervan overtuigd dat de manier waarop je (in het leven) staat, een belangrijk verschil maakt in je dagelijks leven. Vervolgens krijgen de leerlingen de opdracht 360 graden te draaien en daarbij goed op te letten wat ze zien. Als iedereen een rondje gedraaid heeft, moeten de ogen dicht. Daarna wordt een persoon of object benoemd. Weet je waar deze persoon/dit object zich in de ruimte bevindt? Bijvoorbeeld: waar is de bordenwisser (die voor de gelegenheid even van het bord gehaald is en op het bureau van de docent ligt)? 

Na deze twee opdrachten zitten de leerlingen al in een andere mindset dan toen zij het lokaal binnenkwamen. De praktische opdracht wordt uitgelegd en alle groepjes krijgen een groot vel papier en een echte plant. Van veel planten is na het uitvoeren van de zeven deelopdrachten weinig meer over: er is uitgebreid onderzoek gedaan! De opdrachten worden op allerlei manieren op het grote vel papier gemaakt. Sommigen kiezen voor een grafische benadering, anderen gaan helemaal los met zand en plantendelen op de poster plakken: alle groepjes werken hoe dan ook heel goed samen om met drie of vier personen een mooie poster van de analyse van hun eigen plant te maken.

Het waren twee intensieve en heerlijke dagen! Met grote dank aan de begeleidende docenten die hun leerlingen goed hadden voorbereid en die tijdens de workshops bijzonder betrokken en enthousiast waren, wat natuurlijk doorwerkte op de leerlingen. Er zijn prachtige posters gemaakt, er is volop geëxperimenteerd met gevoel (is dit blad harig, glad, ruw, of nog iets anders?), geur (trek een blaadje van de plant af: wat gebeurt er? En hoe ruikt het als je het tussen je vingers fijnwrijft? Hoe kun je die geur omschrijven, verder dan ‘vies’ of ‘lekker’?)
Zo was er een leerling die zich na het ruiken van de mini-cipres per direct in een zomers warm land waande 🙂

We zijn heel benieuwd naar de fantasieplanten die de leerlingen na deze oefeningen zullen gaan maken en als we daar de resultaten van zien zullen we ze natuurlijk met jullie delen!